Ang epekto ng lason sa katawan ng aso ay maaaring mangyari sa loob lamang ng ilang minuto hanggang ilang oras, depende sa uri, dami, paraan ng pagpasok ng lason, at pisikal na kondisyon ng alaga. Sa ilang mga kaso, ang sintomas ay maaaring magsimula sa loob ng 30 minuto pagkatapos malason, habang sa iba naman ay maaaring umabot ng 24 hanggang 72 oras bago tuluyang lumabas ang mga senyales. Ang pagkaintindi kung gaano kabilis tumatalab ang lason ay mahalaga upang mapabilis ang pagresponde, mapatigil ang pagkalat ng epekto nito, at maisalba ang buhay ng alaga.
Mga Salik na Nakakaapekto sa Bilis ng Epekto ng Lason sa Aso
Uri ng Lason
Ang klase ng lason ay may malaking epekto sa bilis ng pagkilos nito. Halimbawa, ang insecticide o panlasong kemikal tulad ng organophosphates at carbamates ay maaaring magpakita ng epekto sa loob lamang ng 15 hanggang 30 minuto. Ang rat poison naman tulad ng warfarin o bromethalin ay maaaring umabot ng 1 hanggang 3 araw bago lumitaw ang mga senyales dahil ito ay dahan-dahang nakakaapekto sa blood clotting ng aso. Ang ilang lason gaya ng tsokolate (na may theobromine) ay maaaring magsimula ng epekto sa loob ng 6 hanggang 12 oras, habang ang grapes at raisins ay maaaring tumama sa kidney sa loob ng 24 na oras.
Dami ng Lason na Nainom o Nainjeskta
Mas mabilis ang epekto ng lason kung mas maraming nainom o nalunok ang aso. Halimbawa, kahit kaunting dosis ng antifreeze (ethylene glycol) ay mabilis nang tumalab sa loob ng 30 minuto, lalo na kung walang pagkain sa tiyan ng hayop. Sa kabilang banda, mas matagal ang epekto kung kaunti lang ang nainom ngunit makikita pa rin ang mga palatandaan kalaunan.
Paraang Nakuha ang Lason
Ang paraan ng pagpasok ng lason sa katawan ay nakaaapekto rin sa bilis ng epekto nito. Kung nilunok ang lason (oral ingestion), kadalasang mabilis ang epekto lalo na kung ito ay likido. Kapag nasinghot ang lason (inhalation), tulad ng usok mula sa kemikal, maaaring ilang minuto lang ay magpakita na ng sintomas gaya ng pag-ubo, hirap sa paghinga, at pagkahilo. Kung pumasok sa balat o nainject, mas mabagal ang epekto ngunit maaari ring mapanganib kung hindi maagapan.
Edad, Timbang, at Kalusugan ng Aso
Mas mabilis tumalab ang lason sa mga tuta o matatandang aso dahil mahina pa o hindi na ganoon kalakas ang kanilang mga internal organs. Ganoon din sa mga may mas mababang timbang – mas kaunti ang lason na kailangan upang maging delikado ito. Kapag ang aso ay may pre-existing conditions, tulad ng liver o kidney problems, mas mabilis silang maaapektuhan dahil hindi na epektibo ang detoxification ng katawan.
Karaniwang Sintomas ng Pagkalason sa Aso
Ang mga sintomas ay maaaring mag-iba depende sa uri ng lason, ngunit ilan sa mga pinaka-karaniwan ay:
- Pagsusuka (madalas may dugo)
- Pagtatae
- Pag-ubo o hirap huminga
- Pagkakumbulsyon
- Labis na paglalaway
- Pamumutla o pag-itim ng gilagid
- Walang ganang kumain
- Pagkawala ng balanse o pagkahilo
- Pagiging matamlay o wala sa sarili
Halimbawa, sa lason na gawa sa rodenticide (pantanggal ng daga), maaaring walang senyales sa loob ng 1-2 araw, pero bigla na lang magdurugo ang aso mula sa ilong, gilagid, o loob ng katawan. Samantala, kung insecticide ang sanhi, maaaring agad na magpakita ng kombulsyon at pagkaparalisa.
Ano ang Dapat Gawin Kapag Pinaghinalaang Nalason ang Aso
Aksyon sa Unang 30 Minuto
Kapag nakita mong may nakain o nainom ang aso na posibleng lason, huwag hintayin ang sintomas bago kumilos. Tumawag agad sa beterinaryo o sa pinakamalapit na animal clinic. Kung alam mo ang uri ng lason, isulat o kunin ang label para maipakita sa vet.
Huwag bigyan ng tubig, gatas, o gamot nang hindi inirerekomenda ng vet. May mga lason na hindi dapat ma-dilute, at ang ibang remedyo ay maaaring lalong makasama.
Pagdala sa Clinic
Kapag nadala sa vet sa loob ng unang 1-2 oras, maaari silang magbigay ng activated charcoal, mag-pump ng tiyan, o magbigay ng antidote kung available. May mga pagkakataon na kailangang ma-admit ang aso para sa IV fluids at masusing pagmamanman.
Gaano Kabilis Maaaring Mamatay ang Aso Mula sa Lason?
Ang ilang matitinding lason ay maaaring makapatay ng aso sa loob ng ilang oras lamang. Halimbawa:
- Ethylene glycol (antifreeze): Maaaring magdulot ng acute kidney failure sa loob ng 12-24 oras.
- Organophosphates: Kadalasang pumapatay sa loob ng 30 minuto hanggang 6 na oras kung hindi maagapan.
- Chocolate poisoning (sa malalaking amount): Maaaring magdulot ng cardiac arrest sa loob ng 12-24 oras.
- Zinc phosphide (isang uri ng lason sa daga): Naglalabas ng gas sa tiyan ng aso na maaaring magresulta sa sudden death sa loob ng 2-4 oras.
Sa kabilang banda, ang ibang uri ng lason ay mabagal ang epekto, gaya ng warfarin-based rodenticides na kumikilos sa loob ng ilang araw sa pamamagitan ng pagharang sa blood clotting, dahilan ng internal bleeding na hindi agad nakikita.
10 clinic sa nalason na Aso sa Makati
Narito ang 10 veterinary clinic sa Makati na bukas 24 oras o tumatanggap ng emergency cases, na maaaring lapitan kung ang iyong alagang aso ay nalason o nasa kritikal na kondisyon:
| Pangalan ng Klinika | Address | Telepono |
|---|---|---|
| Serbisyo Beterinaryo Animal Hospital | Makati City | 0917-102-1591 |
| Animal House Makati Emergency | 16 Jupiter St., Brgy. Bel-Air, Makati City | 0917-150-5244 / (02) 8896-3704 |
| PCBP Animal Hospital | 905 J.P. Rizal St. corner Santiago St., Makati | 0945-637-7654 |
| The Furr Project Animal Hospital | 2310 Chino Roces Ave., Makati City | 0956-175-3605 / (02) 8723-9979 |
| CuraPet Animal Clinic | 2543 Tejeron St. corner Sampaguita St., Sta. Ana, Manila | 0995-572-5182 |
| Makati Dog and Cat Hospital | 5482 Gen. Luna St., Poblacion, Makati City | (02) 896-2860 |
| Makati Animal Health Clinic | Bautista St. near Zobel, Makati City | [Walang detalyeng contact number] |
| Animal Care Specialists Veterinary Clinic | Makati City | [Walang detalyeng contact number] |
| St. Dwyn Animal Care Clinic | Cardona St. near J.P. Rizal St., Poblacion, Makati City | [Walang detalyeng contact number] |
| Purr Paws Veterinary Clinic | Makati City | [Walang detalyeng contact number] |
Paalala: Ang ilang klinika ay may regular na oras ng operasyon ngunit tumatanggap ng emergency cases sa labas ng oras. Mahalagang tumawag muna bago pumunta upang masiguro na mayroong available na beterinaryo at upang maihanda nila ang kinakailangang kagamitan.
Paghahanda sa Emergency:
- Ihanda ang medical records ng iyong alaga kung mayroon.
- Tawagan ang klinika upang ipaalam ang iyong pagdating at ang kondisyon ng iyong alaga.
- Magdala ng sapat na pera para sa posibleng gastusin sa emergency treatment.
Sa mga ganitong sitwasyon, ang agarang aksyon ay napakahalaga. Kung pinaghihinalaan mong nalason ang iyong aso, huwag mag-atubiling dalhin ito sa pinakamalapit na veterinary clinic. Ang maagang paggamot ay maaaring makaligtas ng buhay.
Konklusyon
Ang epekto ng lason sa aso ay maaaring mangyari agad-agad o makalipas ang ilang araw. Ang bilis ng pagtama nito ay nakadepende sa klase ng lason, dami, paraan ng exposure, at kalagayan ng aso. Kaya mahalaga ang pagiging alerto ng pet owner – sa oras na may hinala ng pagkalason, kailangang agad na kumilos at dalhin ang alaga sa propesyonal na beterinaryo. Ang bawat minuto ay mahalaga, at sa maraming kaso, ang mabilis na tugon ay ang maaaring magligtas ng buhay ng isang mahal na alaga.
Iba pang mga babasahin
Mabisang pang gamot sa Galis ng Aso (Sarcoptic/Demodectic MANGE) para maalis ang mga sintomas
Pwede ba ang Yakult na ipainom sa Nagtatae o basa ang dumi sa Aso o pusa?
10 dahilan bakit nagsusuka ang PusaNagtatae na Aso ng basa – Alternatibong gamot lalo na sa pagdumi ng tuta o Aso
Nagtatae na Aso ng basa – Alternatibong gamot lalo na sa pagdumi ng tuta